Ευτυχία...είναι στο χέρι μας;

Πολλά έχουν ειπωθεί και γραφτεί για αυτήν… αμέτρητα άρθρα και βιβλία που σου δίνουν οδηγίες και συμβουλές για το πως να την βρεις… την ψάχνουμε και την θέλουμε όλοι, νομίζοντας πως ίσως αυτή θα μας δείξει το νόημα της ζωής. Θα μπορούσε να είναι αίνιγμα. Στην πραγματικότητα όμως ίσως να είναι πολλά πράγματα μαζί. Η ευτυχία!

Τι είναι τελικά η ευτυχία; Μια μόνιμη κατάσταση ή στιγμές; Και τι πρέπει τελικά να κάνει ένας άνθρωπος για να την βρει; Αρχικά, είναι κάτι που μπορείς να ψάξεις;

Όπως μπορεί να έχετε καταλάβει, δεν γράφω μόνο το πως αντιλαμβάνομαι εγώ μια κατάσταση ή ένα συναίσθημα. Επικεντρώνομαι στο πως η επιστήμη της ψυχολογίας αναγνωρίζει αυτά τα συναισθήματα και τις καταστάσεις. Το αναφέρω αυτό, διότι ο όρος «ευτυχία» σπάνια χρησιμοποιείται στην επιστήμη αυτή. Αυτό συμβαίνει γιατί επικρατεί μια σύγχυση ως προς το νόημα της (ναι, δεν είμαστε μόνοι. Ούτε η ίδια η επιστήμη δεν ξέρει τι είναι). Αντί, λοιπόν, να χρησιμοποιούν τον όρο «ευτυχία», τις περισσότερες φορές προτιμούν τον όρο «υποκειμενική ευζωία», δηλαδή ο καλός τρόπος ζωής. Πολύ ξεκάθαρο και απλό (ως εξήγηση τουλάχιστον). Η υποκειμενική ευζωία ερμηνεύεται ως ένας συνδυασμός θετικής σκέψης και συμπεριφοράς μαζί με μια γενική ικανοποίηση από την ζωή.

Άρα, για να αγγίξουμε λιγάκι παραπάνω (ή πολύ παραπάνω, εξαρτάται από τις ανάγκες του καθενός) την ευτυχία πρέπει να έχουμε πιο θετική αντίληψη και να βρίσκουμε πράγματα στην ζωή μας που μας ικανοποιούν. Εύκολο (η αλήθεια είναι πως όσο εύκολο ακούγεται, τόσο δεν είναι).

Σύμφωνα με την ανθρώπινη εξέλιξη τα αρνητικά συναισθήματα, όπως ο θυμός ή ο φόβος, ήταν άμυνες απέναντι στις απειλές που υπήρχαν κατά καιρούς*. Αυτό σημαίνει πως το να σκέφτεσαι θετικά δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα στον κόσμο, αφού ενστικτωδώς ο άνθρωπος λειτουργούσε (και κάποιες φορές λειτουργεί ακόμα) με άμυνες, οι οποίες κάποιες φορές μεταφράζονται σε αρνητικά συναισθήματα. Αν όμως προσπαθήσεις και καταφέρεις να σκέφτεσαι πιο θετικά, αυτό μπορεί να σε βοηθήσει στο να βρίσκεις περισσότερες λύσεις σε ένα πρόβλημα, να παίρνεις καλύτερες αποφάσεις.

Κάποιοι μελετητές και ψυχολόγοι ασπάζονται την άποψη του Αριστοτέλη για την ευδαιμονία. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη η ευτυχία δεν είναι συνώνυμο της ευζωίας. Η ευδαιμονία είναι αυτή που αποτελείται από την ευτυχία και ένα ακόμα συστατικό, το νόημα. Επίσης, αναφέρεται και σε μία φόρμουλα για να καταλάβουμε καλύτερα την επίτευξη της ευδαιμονίας [ευζωία = ευτυχία + νόημα]. Προκειμένου να ασπαστούμε αυτήν την άποψη, πρέπει να κατανοήσουμε την αρετή και τις κοινωνικές συνέπειες της καθημερινής συμπεριφοράς.

Όσοι επιθυμούμε να πετύχουμε αυτήν την ευζωία ή ευδαιμονία ή ευτυχία ή χρησιμοποιήστε οποιονδήποτε άλλο όρο θέλετε, ‘πρέπει’ να είμαστε αυθεντικοί και να ζούμε με τις πραγματικές μας ανάγκες και τους επιθυμητούς στόχους μας. Αυτό πιστεύω πως σημαίνει να αποδεχτούμε τους εαυτούς μας (πρώτο και κύριο), να τους εξελίξουμε, να συνεχίσουμε να μας βελτιώνουμε. Άρα η απάντηση είναι ναι. Η ευτυχία βρίσκεται στα χέρια μας. Το θέμα είναι αν εμείς είμαστε διατεθειμένοι να πιεστούμε λιγάκι για να κάνουμε αλλαγές, ίσως ακόμα και υπερβολές... Το σημαντικό είναι να ζεις με τον τρόπο που έχεις επιλέξει χωρίς τύψεις και αναστολές επειδή κάποιοι μπορεί να μην συμφωνούν με τον τρόπο αυτό (χωρίς φυσικά να βλάπτουμε τους εαυτούς μας ή τους άλλους).

[*extra πληροφορία: Όλα τα συναισθήματα έχουν κάποια «συστατικά». Ένα συναισθηματικό συστατικό, ένα αισθητηριακό, ένα σκέψης και ένα δράσης. Το συναισθηματικό συστατικό όλων τον αρνητικών συναισθημάτων είναι η αποστροφή, η αηδία, ο φόβος, η απέχθεια, το μίσος και άλλα παρόμοια. Αυτά τα αισθήματα, όπως η όραση, η ακοή και η μυρωδιά, εισβάλουν στην συνείδηση και υπερισχύουν. Ενεργούν ως συναγερμός μέσα μας και κινητοποιούνται, ώστε να βρουν το πρόβλημα και να το εξαλείψουν. Κι εμείς πολλές φορές δεν έχουμε ιδέα. Τίποτα από αυτά δεν αμφισβητείτε από τότε που τα πρωτοείπε ο Δαρβίνος. Αυτό, όμως, που δεν είναι ακόμα σίγουρο είναι γιατί έχουμε θετικές σκέψεις.]

Βιβλιογραφία

Snyder, C. R., Lopez, S. J., & Pedrotti, J. T. (2010). Positive psychology: The scientific and practical explorations of human strengths. Sage Publications.

Seligman, M. E. (2004). Authentic happiness: Using the new positive psychology to realize your potential for lasting fulfillment. Simon and Schuster.

Waterman, A. S. (1993). Two conceptions of happiness: Contrasts of personal expressiveness (eudaemonia) and hedonic enjoyment. Journal of Personality and Social Psychology, 64,678-691.